Το να καταφέρει ένα βιβλίο να κάνει τα παιδιά να παίξουν είναι μεγάλη
επιτυχία», πιστεύει ο διάσημος παραμυθάς της επινόησης, Τζιάνι Ροντάρι.
«Γεγονός είναι ότι στο σχολείο διαβάζουν τα κείμενα για να τα κρίνουν
και να τα ταξινομήσουν και όχι για να τα καταλάβουν. Το κοσκίνισμα της
"ορθότητας" συγκρατεί και αξιοποιεί τα χαλίκια, αφήνοντας το χρυσό να
περάσει...». Σκέψεις του Ιταλού Τζιάνι Ροντάρι (Gianni Rodari) στον
οποίον το 1970 απονεμήθηκε το βραβείο Άντερσεν, η μεγαλύτερη διάκριση
διεθνώς για συγγραφέα παιδικής λογοτεχνίας.
Γεννημένος στο Πιεμόντε το 1920 (πέθανε στην Ρώμη το
1980) θεωρείται ένας από τους πιο διακεκριμένους και πρωτοποριακούς
παιδικούς συγγραφείς στην Ιταλία κατά τον 20ο αιώνα.
Τα έργα του έχουν μεταφραστεί σε ολόκληρο τον κόσμο (πολλά από αυτά
κυκλοφορούν και στα ελληνικά) και έχουν διαβαστεί από εκατομμύρια
παιδιά.
Μεγαλωμένος στην εποχή του φασισμού στην Ιταλία, άρχισε να διαβάζει Μαρξ
από τα χρόνια του σχολείου. Η σταδιοδρομία του ξεκίνησε ως
δάσκαλος, αλλά προς το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου εντάχθηκε στο κομμουνιστικό κόμμα και συμμετείχε στο ιταλικό κίνημα αντίστασης.
Μετά το πόλεμο ξεκινά να γράφει ως δημοσιογράφος κείμενα για παιδιά στην αριστερή εφημερίδα L'Unità, στο Μιλάνο.
Η δεκαετία του 1950 ήταν μια έντονα δημιουργική στιγμή για τον
Ροντάρι, κατά την οποία δημοσίευσε εκατοντάδες ποιήματα και ιστορίες για
παιδιά. Κινείται μακριά από τον κομμουνιστικό έλεγχο, αλλά εξακολουθεί να εργάζεται για τον Τύπο της Αριστεράς.
Το πρώτο του βιβλίο,
Il libro delle filastrocche (The Book of Rhymes, 1950), περιείχε απίθανους κωμικούς στίχους, ενώ το δεύτερο, το
Il Romanzo di Cipollino (1951), αποτέλεσε
μια φανταστική αφήγηση για έναν τύραννο πρίγκιπα, όπου η φαντασία ήταν
μεθόδους αντιμετώπισης των πολιτικών και κοινωνικών δεινών του χρόνου.
Καθ 'όλη τη δεκαετία, η
Εκκλησία τον είδε ως απειλή για τα νεανικά μυαλά και πρότεινε την απαγόρευση των βιβλίων του στα σχολεία.
Εκείνος συνέχισε να εργάζεται σε στενή επαφή με
παιδιά και δασκάλους μέσα από το Εκπαιδευτικό Κίνημα Συνεργασίας. Κατά
την ίδια περίοδο, βοήθησε να προωθηθούν εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις,
ενώ μερικά από τα σημαντικότερα και δημοφιλέστερα έργα του άρχισαν να
εμφανίζονται...
«Παραμύθια από το Τηλέφωνο», αφηγούνται ιστορίες και συμπορεύονται δημιουργικά στον
«Πλανήτη των Χριστουγεννιάτικων Δέντρων». Ανθίζουν παιδικά χαμόγελα σαν ακούν τα
«Παραμύθια σαν Πλατύ Χαμόγελο», ενώ
«ο Κρεμμυδάκης» συντροφεύει με επιτυχία τους,
«Εφευρέτες Αριθμών». Η καταιγιστική δράση ξεκινά όταν βγαίνουν τα
«Ζώα έξω από το Κλουβί», και η
«Αλίκη στη Χώρα της Περιέργειας»αφήνεται σε ερωτήσεις και απαντήσεις. Κι
«Όταν οι καμπάνες σταμάτησαν τον Πόλεμο», γεννήθηκαν οι
«Φλυαρίες ανάμεσα στον Ουρανό και τη Γη». Η γιορτή των ιστοριών συνεχίζεται με πρωταγωνιστή μια
«Τούρτα στον Ουρανό».
Ιδιαίτερη θέση κατέχει το έργο του,
«Γραμματική της Φαντασίας». Ο
Ροντάρι εισήγαγε την τέχνη να εφευρίσκεις ιστορίες. Προσπάθησε να
αναδείξει τη δύναμη και τον πλούτο της φαντασία δίνοντας δικές του ιδέες
και μεθοδολογίες. Το έργο του "Γραμματική της Φαντασίας» αποτελεί ένα
εγχειρίδιο για εκπαιδευτικούς και γονείς.
Η ευφάνταστη κληρονομιά που εκπόνησε και εμπλούτισε ο Ροντάρι παρέχει
μια απελευθερωτική προσέγγιση για την πολιτισμένη σύγχρονη ζωή. Σκοπός
του δεν ήταν να συγκαλύψει και να γλυκάνει μέσω της φαντασίας, αλλά να
χρησιμοποιήσει τη φαντασία για να διδάξει στα παιδιά την αλήθεια για την
πραγματικότητα.
«Σκοπός δεν είναι να ενθαρρύνουμε στο παιδί
κενές φαντασιοπληξίες, αλλά να το βοηθήσουμε να φανταστεί τον εαυτό του
και τη μοίρα του.»
Ο κόσμος του παιχνιδιού για τον Ροντάρι είναι σύνθετος και βαθιά αναγκαίος. Βοηθάει στην ουτοπία...
«Το παιχνίδι αποδίδει απείρως περισσότερο αν το χρησιμοποιούμε για να
ευχαριστήσουμε το παιδί, να του παρουσιάσουμε ένα μέλλον με
ικανοποιήσεις και ανταμοιβές, λέγοντάς του το σαν παραμύθι. Ξέρω καλά
ότι το μέλλον δεν θα είναι σχεδόν ποτέ ωραίο σαν το παραμύθι. Δεν είναι
όμως αυτό που μετράει. Ωστόσο, είναι ανάγκη το παιδί να κάνει προμήθειες
αισιοδοξίας και εμπιστοσύνης, για να προκαλέσει τη ζωή. Και μετά, μην
παραβλέπουμε την παιδαγωγική αξία της ουτοπίας. Αν δε ελπίζαμε, σε
πείσμα όλων, σε έναν καλύτερο κόσμο, ποιος θα μας υποχρέωνε να πάμε στον
οδοντίατρο;»
Ποιος είναι όμως ο εχθρός της σκέψης, της ικανότητας να εφευρίσκεις ιστορίες;
«Εχθρός της σκέψης είναι η πλήξη. Αν όμως καλέσουμε τα παιδιά να
σκεφτούν τι θα συνέβαινε αν, η Σικελία έχανε τα κουμπιά της, είμαι
έτοιμος να στοιχηματίσω όλα μου τα κουμπιά ότι δεν θα έπλητταν».
Ενώ δημιουργικός ένας νους;
«Ένας νους που δουλεύει συνεχώς, που κάνει πάντα ερωτήσεις, που
ανακαλύπτει προβλήματα εκεί όπου οι άλλοι βρίσκουν ικανοποιητικές
απαντήσεις, που νιώθει άνετα σε ρευστές καταστάσεις όπου οι άλλοι
μυρίζονται μόνο κινδύνους, που είναι ικανός για αυτόνομες και
ανεξάρτητες κρίσεις, που αρνείται το κωδικοποιημένο, που ξαναχειρίζεται
αντικείμενα και έννοιες χωρίς να εμποτίζεται από κομφορμισμούς. Όλες
αυτές οι ιδιότητες εκδηλώνονται στη δημιουργική διαδικασία.»
Υπάρχει σχέση ανάμεσα στα μαθηματικά και στα παραμύθια;
«Τα παραμύθια χρησιμεύουν στα μαθηματικά όπως τα μαθηματικά χρησιμεύουν
στα παραμύθια. Χρησιμεύουν ακριβώς επειδή φαινομενικά δεν χρησιμεύουν σε
τίποτα, όπως η ποίηση και η μουσική, όπως το θέατρο ή ο αθλητισμός
(όταν δεν γίνονται επιχείρηση). Χρησιμεύουν στον ολοκληρωμένο άνθρωπο.»
παιδιά και βιβλία...
«Η αποφασιστική συνάντηση ανάμεσα στα παιδιά και στα βιβλία γίνεται στα
σχολικά θρανία. Αν συμβεί σε ένα δημιουργικό πλαίσιο, όπου θα μετράει η
ζωή και όχι η άσκηση, θα μπορέσει να αναδυθεί αυτή η ευχαρίστηση για το
διάβασμα με την οποία δεν γεννιόμαστε, γιατί δεν είναι ένστικτο. Εάν
συμβεί σε ένα γραφειοκρατικό πλαίσιο, (αντιγραφές, γραμματικές
αναλύσεις, περιλήψεις, κ.ά.) τότε τα παιδιά θα ξέρουν να διαβάζουν αλλά
μόνο όταν θα είναι υποχρεωμένα. Και πέρα από την υποχρέωση θα
καταφεύγουν στα κόμικς -ακόμα και όταν θα είναι ικανά για πιο σύνθετα
αναγνώσματα-, ίσως επειδ
ή τα κόμικς δεν "μολύνθηκαν" από το σχολείο.»
Τζιάνι Ροντάρι
Στάσου και κοίταξε τον κόσμο. Διάλεξε τη δική σου θέαση κάθε φορά...
«Τον κόσμο μπορείς να τον κοιτάξεις από το ύψος ενός ανθρώπου αλλά και
από εκείνο ενός σύννεφου. Στην πραγματικότητα, μπορείς να μπεις από την
κεντρική πόρτα ή να χωθείς -είναι πιο διασκεδαστικό- από ένα
παραθυράκι.»
Πηγή: storieumane.gr
.................................................................................................................................................................
